Kazanılmış En Basit Kalite Ödülü!
İyileştirmeyi, yalnızca bir önceki uygulamanın sonucuna yönelik yapmaya çalışıyorsanız, kötüleştirme yapmaya çalışıyorsunuz demektir. Fayda sağlayan çıktılar, öncesinde iyi veya kötü türlü uygulamaların yapılmasıyla istikrarı yakalamış süreçlerdir. Eğer sistemin bütününü anlamayıp, bir önceki uygulamanın sonucuna göre iyileştirme yapmaya çalışırsanız, fayda sağlayan çıktıdan da olma ihtimaliniz artacak demektir.
1987 yılında en prestijli kalite ödüllerinden biri olan Deming ödülünü kazanan ve yarıştığı rakiplerinin karmaşık ve uzun çalışmalarına rağmen yalnızca bir sayfalık makaleden oluşan bu çalışma, Lloyd Nelson tarafından ortaya konmuştur. Süreçlerdeki sorunların ve bunlara yaklaşım biçimimizin ne kadar hatalı olduğunu gözler önüne seriyor ve çözümün basitliği hayrete düşürüyor.
Makale kısa ve oldukça basit bir deneyin anlatımından oluşuyor. Deney; bir huni, huniden geçecek büyüklükte seçilmiş bilyeler, huniyi yerden 10 cm civarı yukarıda sabit tutacak bir düzenek ve huninin altında bilyelerin düşmesi istenen hedefin işaretlendiği yere serilmiş bir kağıttan oluşuyor.
Deney ise 4 defa ve her biri birbirinden farklı olacak şekilde gerçekleştiriliyor:
- Huni ağzı, kağıt üzerinde seçilen bir noktaya bilyenin düşeceği şekilde ayarlanıp bilye bırakılıyor ve bilye huni boğazından geçerek kağıdın üstüne düşüyor. Bilye, huni boğazından kağıt üzerindeki hedefe düştüğü yerde durmak yerine biraz yuvarlanarak kağıt üstünde farklı bir noktada duruyor ve durduğu nokta kağıt üzerinde işaretleniyor. Bu işlem 100 defa yapıldıktan sonra deney sonlandırılıyor. Bunun neticesinde kağıt üzerinde aşağıdaki gibi rastgele dağılmış bir noktalar topluluğu oluştuğu görülüyor.
2. Bu sonuca bakarak oluşan rastgele noktaların hedeflenen noktalarla daha yakın olmasını hedefleyerek deney şu şekilde tekrar ediliyor: Eğer bilye hedefin x uzağına düştüyse sonraki atışta huni, bilyenin durduğu son konumdan -x uzağına götürülerek atış yapılır. Bu deney neticesinde oluşan grafik, ilk deneydeki grafiğe benzer sonuçlar vermesine karşın noktaların kapladığı alanın büyüdüğü görülüyor.
3. Üçüncü deney şu şekilde gerçekleştiriliyor: Bilye hedefin x uzağına düştüyse sonraki atışta huni, hedefin -x uzaklığına götürülür ve atış oradan yapılır. Grafikte de görüldüğü gibi oluşan noktalar düzgün ve istikrarlı olmayan bir yapı ortaya koyuyor.
4. Son deneyde ise huni, bilyenin son durduğu yere götürülerek atış yapılıyor. Son grafiğe bakarsak oluşan noktaların yalnızca bir yerde kümelendiğimi ve istikrarlı olmayan bir yapı oluşturduğunu görüyoruz.
SONUÇ
Sistemler, öncesinde yapılan iyi veya kötü uygulamalar neticesinde istikrarlı bir yapı haline gelmişlerdir. Sistemlerin, ekipman (huni boyu, eğimi…), metot (atış biçiminde standartlık…), materyal (huni ve bilyenin yüzeyi, kağıt yüzeyi…), ölçüm, çevre (rüzgarlı şartlar…) ve insan faktörü gibi ana parametrelerini değiştirmeden sistemi değiştirmek mümkün olmadığı gibi sistemde yapacağınız kurcalamalar sistemi daha kötü bir hale getirecektir.
Dr. Deming, “Biri istikrarlı bir süreci istenmeyen bir sonuç için veya ekstra iyi bir sonuç için ayarlarsa, takip eden çıktı, süreci kendi haline bırakmasından daha kötü olacaktır” demektedir. Sonuç olarak Deming bu deneyinde son probleme reaksiyon göstermenin veya sistem sorunlarından değil bir önceki uygulama sonucundan öğrenmenin hedeften uzaklaştıracağını; iyi yönetimin sistem sorunlarının kendisine müdahale ederek stabil süreçlerdeki değişkenliği azaltmakla mümkün olduğunu belirtmektedir.[1]
KAYNAKÇA
- https://www.linkedin.com/pulse/deming-huni-deneyi-mustafa-said-yildiz-phd/?originalSubdomain=tr
- https://www.spcforexcel.com/knowledge/variation/overcontrolling-process-funnel-experiment#rule2
- Trietcsch D(1999) Statistical Quality Control, A Loss Minimization Approach, World Scientific, p.77
- Mayo Clinic, Funnel Experiment Trainin Video, https://www.youtube.com/watch?v=2VogtYRc9dA